Higiena cyfrowa

Na świecie już 4,54 miliarda ludzi korzysta z internetu, a 3,8 miliarda z mediów społecznościowych. Nowe technologie są stałym elementem naszego życia i stanowią istotne narzędzia codziennego funkcjonowania, pracy, edukacji, rozrywki. Doświadczenie ograniczenia bezpośrednich kontaktów społecznych spowodowanych pandemią koronawirusa dotkliwie uświadomiło nam z jednej strony jak bardzo pomocne mogą być nowe technologie, z drugiej – jaki wpływ ma ich nadmiar na nasze samopoczucie. Po wielu miesiącach społecznej izolacji, zdalnej pracy i nauki chyba  nikt nie wątpi, że koniecznym elementem dbania o zdrowie jest dzisiaj higiena cyfrowa.   

Intensywny rozwój nowych technologii i ich udziału w naszym życiu doprowadził m.in. do zacierania się granicy między czasem na pracę a życie prywatne oraz wydłużania się czasu spędzanego przed ekranem, co skutkować może wieloma negatywnymi konsekwencjami. Wśród nich wymienia się często tzw. uzależnienie od smartfona, a w rzeczywistości, od treści, które w nim znajdujemy, a zatem od szeroko rozumianego dostępu do Internetu. Czym jest fonoholizm? Najprościej rzecz ujmując:

Fonoholizm to zaburzenie behawioralne w postaci nałogowego używania telefonu komórkowego, często zamiennie stosuje się sformułowanie „uzależnienie od telefonu komórkowego“.

Wśród konsekwencji nadużywania nowych technologii wymienia się także m. in.:

• przemęczenie, niewyspanie, pogorszenie stanu zdrowia (np. wzroku),

• zaniedbywanie obowiązków,

• brak koncentracji bądź jej zaniżony poziom, spadek efektywności pracy,

• cyberstres, syndrom FOMO,

• cyberprzemoc,

• wycofanie z kontaktów, pogorszenie relacji z bliskimi,

• wpływ na wypalenie zawodowe.

Jak zatem odpowiedzialnie korzystać z nowych technologii?

Higiena cyfrowa to postawa życiowa i wynikające z niej działania charakteryzujące się kreatywnym i odpowiedzialnym używaniem zasobów sieci, zmierzające do optymalizacji indywidualnego zdrowia somatycznego, psychicznego oraz społecznego w zakresie korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Jest 10 zasad cyfrowej higieny, które każdy użytkownik nowych technologii powinien wprowadzić w swoim życiu. Oczywiście można i należy je dostosować do okoliczności – tworzyć z nich swój domowy kodeks ekranowy.

1. Kontroluj czas przed ekranem. Jak długo dzisiaj byłem w sieci? W jakim celu sięgam po smartfon?

2. Odkładaj smartfon. Nie noś go przy sobie non stop. W czasie pracy lub nauki zabierz go z zasięgu wzroku.

3. Wyłącz powiadomienia. Wyłącz dźwięki. Nie sprawdzaj co chwilę wiadomości.

4. Nie rób wielu rzeczy na raz. W czasie pracy lub nauki wyłącz aplikacje w tle i serwisy społecznościowe.

5. Trenuj swój mózg w sposób analogowy. Ćwicz koncentrację, pamięć, logiczne myślenie.

6. Relaksuj się i odpoczywaj bez urządzeń ekranowych.

7. Szukaj zainteresowań poza siecią. Ludzie bez zainteresowań offline łatwiej się uzależniają od smartfona.

8. Planuj czas bez internetu. Świadomie spędzaj czas bez sieci. Rób sobie cyfrowe detoksy.

9. Zadbaj o swój sen. 1-2 godz. przed snem bez ekranu. Nie bierz smartfona do sypialni. Kup budziki.

10. Dbaj o relacje. Kontakt w sieci to nie relacja. Relacje zbudujesz tylko w świecie rzeczywistym. Dobre relacje chronią przed uzależnieniem.

W związku z tym, że coraz więcej czasu spędzamy w sieci i coraz częściej korzystamy z zasobów Internetu warto, aby nasze dzieci wiedziały jak powinny zachowywać się w sieci i w jakim celu warto korzystać z Internetu. Jakim niepożądanym sytuacjom nie warto się poddawać i jak się przed nimi chronić. 

Bardzo często przyczyną przebywania tak dużo i długo w sieci jest szukanie uwagi i akceptacji innych, szukanie towarzystwa i wsparcia. Szukanie bliskości, szybkiej nagrody i poczucia sprawstwa, które dają młodym chociażby gry.

Niestety nie tylko dzieci, ale także my- dorośli, mamy problem z przestrzeganiem higieny cyfrowej. Wielu z nas w ogóle nie wie czym ona jest. Mylimy ją z bezpieczeństwem w sieci, które jest oczywiście jej elementem. Brak higieny to nie jest problem dzieci i młodzieży, to także nasz problem. Nowe technologie są niezwykle cenne, pomocne w nauce, w rozwoju zawodowym, funkcjonowaniu społecznym itd., ale na wszystko w życiu powinna być przestrzeń. Wszystkim nam potrzebny jest sen, odpoczynek, aktywność fizyczna, dobry sen, właściwe odżywanie, spotkania z przyjaciółmi, bycie ze sobą.

Większość z nas:

– za dużo czasu spędza przed ekranem komputera, tabletu czy smartfona,

– za dużo czasu poświęcamy na skrolowanie treści w mediach społecznościowych,

– zatraciliśmy równowagę między czasem offline i online,

– nie potrafimy odłożyć sprzętów multimedialnych w czasie przygotowania posiłków, w czasie rozmów ze znajomymi, w czasie pobytu w restauracji, kinie, w czasie zabawy z dziećmi, tuż przed snem, od razu po przebudzeniu, a to wszystko wpływa na przemęczenie i brak higieny cyfrowej,

– wielu z nas okłamuje albo tłumaczy siebie, że przecież nie zawsze jesteśmy on- line, ale czy na pewno?

Gdybyśmy tak uczciwie przeanalizowali dzień pod kątem kiedy jesteśmy on-line, a kiedy of- line okazałoby się, że różnica między tym, co nam się wydaje, a tym co jest rzeczywistością jest zadziwiająca.

Higiena cyfrowa to postawa, której celem jest ograniczenie negatywnego wpływu nowych technologii na Twoje życie. Zachowując higienę cyfrową, nie musisz rezygnować z Internetu, po prostu świadomie z niego korzystaj dbając też o właściwe nawyki.

Pamiętajmy!!!

• Dzieci uczą się przez naśladowanie.

• Rodzice bardzo często bagatelizują problem.

• Brak higieny wpływa na zdrowie psychiczne, fizyczne, społeczne i duchowe.

Skutki braku higieny cyfrowej u dzieci:

– apatia

– niska samoocena

– unikanie kontaktów w świecie realnym

– niezadowolenie z życia

– negatywne myślenie i stany depresyjne

– problemy ze snem

– problemy w szkole

– myśli samobójcze

– utrata więzi z rodzin

– przestępstwa

– trudności w szkole i w pracy

– izolacja od rodziny

Technologie nie są ani dobre ani złe, to kolejne narzędzie, które możemy albo dobrze, albo źle używać. Problemem nie są nowe technologie, tylko to w jaki sposób je wykorzystujemy.

Co należy zrobić, aby spopularyzować wśród dzieci i młodzieży bezpieczeństwo w sieci i przestrzeganie higieny cyfrowej?

• Na pewno należy wspólnie z dziećmi przygotować kanon właściwych zachowań w sieci.

• Opracować katalog bezpiecznych, wartościowych aplikacji i programów edukacyjnych.

• Rozmawiać z dziećmi na temat tego, jak powinniśmy korzystać z sieci i w jaki sposób

poruszać się w tej ogromnej, wirtualnej przestrzeni.

• Na pewno wartościowe okaże się spotkanie z ekspertami z tej dzieciny, między innymi np. z

edukatorami, trenerami, czy np. policjantami. 

• Nie może w tych działaniach zabraknąć również rodziców, którzy nie tylko powinni być

świadomi swojej roli w kształtowaniu właściwych, bezpiecznych zachowań dzieci, ale sami

również powinni taką wiedzę posiąść. 

• Stworzyć domowe zasady używania sprzętu.

• Zaplanować czas na wspólne rozmowy, zabawy, spacery.

• Ustalić, że w czasie posiłków nie korzystamy z nowych technologii.

• Na godzinę przed snem odkładać telefony do pudełka czy w ustalone miejsce. 

• Tuż po przebudzeniu nie sięgać po telefon.

• Wyłączyć powiadomienia z sieci.

• Organizować wspólne spacery, wycieczki rowerowe.

• Dbać o zdrowe odżywanie i aktywność fizyczną.

• Towarzyszyć dzieciom w sieci, bądźmy dla nich przewodnikami, interesujemy się tym, co w

sieci robią.

• Zadbać o właściwe relacje.

• Wspierać dzieci, jeśli zdarzy się coś złego w sieci, tak aby wiedziały, że zawsze mogą na nas

liczyć i zwrócić się do nas z każdym problemem.

• Pokazywać ciekawe miejsca w sieci, z których mogą korzystać w procesie uczenia się,

rozwijania swoich pasji i zainteresowań.

Źródła:

1) https://dbamomojzasieg.pl/higiena-cyfrowa/